Spitzenkandidaten

Duitse term voor topkandidaat. De spitzenkandidaten waren een noviteit bij de Europese verkiezingen van 2014. Tot dan toe werd de voorzitter van de Europese Commissie aangewezen in besloten onderonsjes van de Europese Raad van regeringsleiders. Sinds de invoering van het Verdrag van Lissabon moet de keuze voor de voorzitter van de Europese Commissie recht doen aan de uitslag van de Europese verkiezingen.

De verschillende Europese politieke families grepen daarop hun kans om dit proces democratischer te laten verlopen en wezen kandidaten aan voor de post van voorzitter van de Europese Commissie. Ska Keller en José Bové vertegenwoordigden de Europese Groene Partij en gingen in debat met Martin Schultz (sociaaldemocraten), Guy Verhofstadt (liberalen), Alexis Tsipras (verenigd links) en de uiteindelijke winnaar Jean-Claude Juncker (christendemocraten).

De regeringsleiders dachten dat het zo’n vaart niet zou lopen, maar gingen uiteindelijk onder druk van het Europarlement schoorvoetend akkoord. Het Europees Parlement moet immers goedkeuring geven aan de voordracht van de regeringsleiders. Zonder die goedkeuring geen Commissievoorzitter.

Het systeem van spitzenkandidaten geeft de voorzitter van de Europese Commissie meer democratische legitimiteit en de de kiezer meer invloed op de samenstelling van de Europese Commissie. Wanneer Europese burgers ook daadwerkelijk een stem zouden kunnen uitbrengen op een van de spitzenkandidaten geeft dat de voorzitter van de Europese Commissie een echt democratisch mandaat. Maar daar zijn dan wel eerst transnationale kieslijsten voor nodig. En daar wil een meerderheid van het Europarlement nog niet aan.